نقش و جايكاه سماع در شعر صوفيان

المؤلفون

  • د. محمد عيسى كاظم كلية الاداب جامعة واسط

DOI:

https://doi.org/10.31185/lark.Vol4.Iss47.2691

الكلمات المفتاحية:

تصوف ، سماع ، اصول سماع ، عراق , عارفان تصوف

الملخص


شعر و آواز و سرود و رقص که همه آنها تحت عنوان صوفیانه «سماع» در آمده , در عرفان اسلامی نقش مهمی ایفاء کرده و از دیر باز مورد توجه عارفان بوده است .
عارفان برای نیل به «حال» که آن را نزول رحمت الهی می شمردند ، اهمیت بزرگی قائل بودند و معتقد بودند که حال ، برعکس مقام تنها با کوشش و مجاهدات سالک بدست نخواهد آمـد ، بلـکه آن عطـوفت و رحمت و عنایتی است که از جـانب پـروردگـار نـازل می شود و بارقه ای الهی و ربانی است که نصیب سالک می گردد(کیائی نژاد ، 1366 :315).
تاکید صوفیه بر سماع و رقص جنبۀ دیگری نیز دارد که عرفان مثبت و گسترش فرهنگ شادمانی و خرسندی از هستی و خوش زیستی بوده است , از راههای زیبا و نشاط آور به سوی حق می رفته اند نه از راه راههای منفی و یا رنج و عذاب و ناراحتی(افراسیاب پور, 1380 :253)
نویسنده در این مقال سعی دارد ابتدا مفهوم لغوی و اصطلاحی سماع را توضیح دهد ،سپس در مورد تاریخ ظهور سماع و فواید و شرایط تشکیل مجلس آن را بپردازد وهمچنین دربارۀ ایام نهی شده از تشکیل این مجالس وسپس ذکر سماع در شعر صوفیه سخن گفت و بلاخره سماع از دیدگاه عارفان و نقش و اهمیت آن پیش صوفیه عراق امروز بررسی کند.

المراجع

- ابن القیم , الجوزیه (1432 هـ ق) , الکلام علی مسألة السماع ، تحقيق محمد عزير شمس ، مطبوعات المجمع الفقه الاسلامي ، جدة ، نشر و توزیع : دار عالم الفوائد.

- ابو القاسم ، تفضلی(1370 هـ ش) ، سماع درویشان در تربت مولانا ، نشر مؤلف .

- افراسیاب پور, علی اکبر (1380 هـ ش), زیبایی پرستی در عرفان اسلامی,چاپ اول, تهران , انتشارات: طهوری.

- الزركلي ، خير الدين (2002م)،الأعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربين و المستشرقين،چاپ پانزدهم ، لبنان ، نشر: دار العلم للملایین

- انصاری ، خواجه عبد الله (1362هـ ش) ، طبقات الصوفیه، مقابله و تصحیح محمد سرور مولایی ، انتشارت : توس .

- انوشه ، حسن (1376 هـ ش) ، فرهنگ نامه ادب فارسی ، دانشنامه ادب فارسی ، تهران ، نشر : سازمان چاپ و انتشارات .

- حافظ ، شمس الدین محمد شیرازی(1388 هـ ش)، غزلیات حافظ شیرازی بر اساس سخ معتبر، چاپ نوهم ،تهران، ناشر : کتاب همراه.

- حاکمی , دکتر اسماعیل(1367 هـ ش) ,سماع تصوف , تهران , ناشر: مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

- حیدر خانی , حسین (1376 هـ ش), سماع عارفان,چاپ دوم , تهران,انتشارات: سنائی .

- زنجانی ، عباسعلی عمید (1366 هـ ش)، پژوهشی در پیدایش و تحولات تصوف و عرفان، تهران ، انتشارات: امیر کبیر.

- سعدی ، شیرازی (1388 هـ ش) ، بوستان ، مصحح عزیز الله علیزاده ، تهران، نشر: فردوسی

- سهروردی ، شیخ شهاب الدین ،( 1393 هـ ش )، عوارف المعارف ، چاپ پنجم ، تهران ، انتشارات : علمی و فرهنگی .

- غزالی ، محمد (1366 هـ ش), احیاء علوم الدین , ترجمه مؤید الدین محمد خوارزمی , به گوشش حسین خدیو جم , جلد دوم , نشر: بنیاد فرهنگ ایران.

- کیائی نژاد ،دکتر زین الدین(1366 هـ ش)، سیر عرفان در اسلام، طهران، ناشر: انتشارات اشرقی.

- کیانی ، محسن (1369 هـ ش) ، تاریخ خانقاه در ایران ، تهران ، نشر : کتابخانه طهوری .

- م.ت هوتسما – ت.و ارنولد – ر. باسیت – ر هارتمان(1998 م)، موجز دائرة المعارف الاسلامية، المحقق ابراهیم زکی خورشید – احمد الشنتناوی – عبد الرحمن الشیخ – محمد عنانی، ج18، الشارقه ، نشر: مرکز الشارقه للابداع الفکری.

- محمودی ، خیر الله (1392 هـ ش) ، آشنایی با مبانی عرفان و تصوف مکتب ها ، سلسله ها و بزرگان عرفان اسلامی ، تهران ، ناشر : آییژ.

- معتمدی،مهیندخت (1368 هـ ش)، مولانا خالد و پیران طریقت او، تهران ،انتشارات: پاژنگ.

- مولانا , جلال الدین(1366 هـ ش) , مثنوی معنوی , به تصحیح و پیشگفتار عبد الکریم سروش , تهران , نشر : شرکت انتشارات علمی و فرهنگی .

- هجویری ، ابو الحسن علی (1392 هـ ش)، کشف المحجوب ، تصحیح و تعلیقات دکتر محمود عابدی،چاپ هشتم ،تهران ، انتشارات: سروش.

التنزيلات

منشور

2022-09-30

إصدار

القسم

اللغات الشرقية وادابها

كيفية الاقتباس

نقش و جايكاه سماع در شعر صوفيان. (2022). لارك, 14(5), 914-901. https://doi.org/10.31185/lark.Vol4.Iss47.2691